Europees Parlement wil ernstige milieumisdaden strafbaar stellen in Europees recht  

Na een historische unanieme stemming in de Commissie juridische zaken vorige week sprak het Europees Parlement vandaag haar steun uit voor het opnemen van ernstige milieudelicten in de herziene richtlijn milieucriminaliteit van de Europese Unie.  

Op dinsdag 21 maart stemde de Commissie juridische zaken van het Europees Parlement unaniem voor de opname in het Europees recht van de meest ernstige categorie van milieudelicten - algemeen bekend als "ecocide". Vandaag gaf het Europees Parlement tijdens een maandelijkse plenaire vergadering officieel haar steun aan de opname van deze ernstige milieudelicten in de herziene Richtlijn van de Europese Unie inzake de bescherming van het milieu door middel van het strafrecht. 

"Wij feliciteren het Europees Parlement met haar beslissing en geloven dat deze stap een historisch keerpunt kan inluiden in onze relatie met de planeet", aldus Jojo Mehta, uitvoerend directeur van Stop Ecocide International. "Het Europees Parlement heeft vandaag leiderschap, een vooruitziende blik en solidariteit getoond met de vele kwetsbare naties en gemeenschappen die lijden onder de gevolgen van ecocide. Wij vertrouwen erop dat alle EU-instellingen de waarde van deze tekst zullen erkennen en hem zullen verwelkomen in EU-wetgeving."  

"We maken een belangrijke kanteling mee: wereldwijd willen steeds meer mensen dat de vernietiging van onze leefomgeving bestraft wordt. Als in 1 klap 27 Europese landen ernstige milieudelicten moeten opnemen in het eigen strafrecht komt internationale vervolging van ecocide ook een stap dichterbij. Als ecocide overal strafbaar wordt, creëren we een eerlijk speelveld en kunnen we verdere ernstige schade voorkomen. Dat is haalbaar, en dringend nodig", zegt Babs Verhoeve, co-directeur van Stop Ecocide NL.

De voorgestelde tekst sluit zeer nauw aan bij de internationale definitie van ecocide zoals voorgesteld in juni 2021 door het internationaal panel van onafhankelijke deskundigen (IEP), samengeroepen door de Stop Ecocide Foundation. De term ernstigste milieudelicten wordt gedefinieerd aan de hand van de criteria voor milieuschade die het IEP hanteert: "ernstig en wijdverbreid, of ernstig en langdurig, of ernstig en onomkeerbaar" (de definitie van deze criteria* sluit ook nauw aan bij het voorstel van het IEP). Het voorstel draagt de lidstaten op ervoor te zorgen dat deze categorie van de meest ernstige milieudelicten als zodanig bestraft worden in het eigen rechtssysteem, en de term "ecocide" wordt expliciet gebruikt in de preambule** van de voorgestelde richtlijn.

Het is de eerste keer dat een Europese wetgevingstekst voorstelt om de meest ernstige milieudelicten strafbaar te stellen. De laatste horde om de strafbaarstelling van ernstige milieudelicten definitief onderdeel te maken van het Europees recht is de instemming van de Europese Raad van ministers met het door het Parlement voorgestelde standpunt, waarbij de Europese Commissie een bemiddelende rol zal hebben. De komende maanden zullen vertegenwoordigers van elk van de drie instellingen deelnemen aan een informele overlegprocedure die bekend staat als "triloog”.

"Het is zeer bemoedigend dat het Europees Parlement het begrip ecocide serieus neemt", aldus Philippe Sands, medevoorzitter van het onafhankelijke expertisepanel voor de juridische definitie van ecocide. "Net als bij genocide en misdaden tegen de menselijkheid in 1945 wordt de wereldgemeenschap vandaag geconfronteerd met een nieuw soort bedreiging: ernstige en wijdverspreide of langdurige schade aan het milieu, van het soort dat bestaande juridische verplichtingen schendt en overeenstemt met het opkomende concept van ecocide. Dit is een zeer belangrijke eerste stap, aangezien de EU een leidende rol wil spelen om de regio en de wereld naar een milieuvriendelijker toekomst te leiden." 

*Artikel 2 (definities)  

“ernstig”: voor de toepassing van artikel 3, lid 1 bis, wordt met betrekking tot schade verstaan dat deze schade zeer ernstige nadelige veranderingen, verstoringen of schade aan een milieuelement veroorzaakt, met inbegrip van ernstige gevolgen voor het menselijk leven of voor natuurlijke hulpbronnen;

“wijdverspreid”: voor de toepassing van artikel 3, lid 1 bis, wordt met betrekking tot schade verstaan dat deze schade zich buiten een afgebakend geografisch gebied uitstrekt, grensoverschrijdend van aard is, of een heel ecosysteem, een hele soort of een groot aantal mensen treft;

“langdurig”: voor de toepassing van artikel 3, lid 1 bis, wordt met betrekking tot schade verstaan dat deze schade niet binnen een redelijke termijn kan worden hersteld door middel van natuurlijk herstel.

Artikel 3 – lid 1 bis

De lidstaten zorgen ervoor dat elke gedraging die ernstige en wijdverbreide, of ernstige en langdurige, of ernstige en onomkeerbare schade veroorzaakt, als bijzonder zwaarwegend delict wordt behandeld en als zodanig wordt bestraft in overeenstemming met de rechtsstelsels van de lidstaten.

**Preambule (met ecocide)

Wanneer een milieudelict ernstige en wijdverbreide of ernstige en langdurige schade veroorzaakt of ernstige en onomkeerbare schade toebrengt aan de kwaliteit van lucht, grond of water, aan de biodiversiteit, aan ecosysteemdiensten en - functies of aan dieren of planten, moet dit als een bijzonder zwaarwegend delict worden beschouwd en als zodanig worden bestraft overeenkomstig de rechtsstelsels van de lidstaten, met inbegrip van ecocide, waarvoor de Verenigde Naties momenteel aan een officiële internationale definitie werken.